Maxay Ahayd Su’aasha Madaxweyne Saciid Cabdullaahi Deni, Bannaanka Uga Saartay Baarlamaanka?
Garoowe (Hubaal) Kalfadhigii 45-aad ee baarlamaanka Puntland ayaa sabtidii shalay ka furmay magaalada Garoowe kaas oo ku bilowday weji aad u kulul iyo su’aal uu madaxweynaha si adag uga jawaabay.
Kulanka oo uu ka qaybgalay madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullaahi Deni, ayaa lagu weydiiyay su’aal aad u kulul oo dadkii meesha fadhiyay ay ku tilmaameen “in madaxweynaha ay ka cadheysiisay”.
Waxaa jiray hadal hayn ku saabsan in “mooshin la geyn doono” fadhiga iyo in “khilaaf uu ka dhex jiro dowladda”. Balse taa beddelkeeda hadallo kulul ayaa la isku dhaafsaday shirka.
Gudoomiyaha Baarlamanka Puntland, Cabdixakiim Maxamed Axmed (Dhoobo), ayaa furay kulanka isagoo sheegay “in madaxweynaha su’aalo la weydiin karo”.
Xildhibaan ka tirsan Baarlamaanka, Cawil Daad oo fursadda ka faa’ideystay ayaa madaxweynaha weydiiyay su’aal u muuqatay in uu aad uga “carooday” sida ay BBC Somali u sheegeen qaar ka mid ah xildhibaannada iyo dadkii kale ee kulanka lagu casuumay.
“Mudane Madaxweyne, waxaad xilka haysay sagaal bilood, wejiga dhabta ah ee xukuumadda aad hoggaamisana waxaa la moodaa in uu ku jiro maalmihii ugu dambeeyay ee muddo xileedkaaga,” ayuu su’aashiisa ku billaabay Xildhibaan Cawil.
“Mudane Madaxweyne, maadaamaa khilaafka adiga iyo madaxweyne ku xigeenkaagu uu soo noqdnoqday, oo uu yahay mushaakil dadka niyad xumi ku sii abuuray, soo kulama haboona inaad adiga iyo ku xigeenkaagu xafiiska baneysaan si aynu u badbaadinno bulshadeenna?”
Balse inta aanu Madaxweyne Deni ka jawaabin su’aashaas, waxaa hadlay Gudoomiyaha Baarlamaanka oo yidhi: “Idinkoo sharfan, madaxweynuhu waa madaxweynihiinii, su’aalahana ha ahaadeen su’aalo hufan oo sharfan oo aan weerar ku ahayn shaqsi, dalka iyo dadkana maslaxaddiisa ah. Sidaas ayaan codsanayaa”.
Intaa ka dib, Madaxweynaha Puntland Siciid Cabdullaahi Deni ayaa ka jawaabay su’aasha wuxuuna yidhi: “Xaqiiqda marka loo hadlo, dadka dalka xogtiisa haya ma ahan Baarlamaanka oo keli ah. Dalka xogtiisa waxaa haya dadka reer Puntland oo dhan”.
“Markaan xilka qabannay meesha uu dalka joogay waad ogtihiin. Maanta waxa aan sheegeyno ma ahan warqado hadallo ku qoran; Waa wax xaqiiq dhab ah oo jira”, ayuu yidhi Madaxweynaha.
“Amniga, meelihii ugu darnaa waxaa ka mid ah Boosaaso, waxaan filayaa in dad badan oo mas’uuliyiin ah ay Boosaaso ka yimaaddeen. Waxaan ka rabaa Cawil inuu caddeyn dhab ah keeno meesha amni darro darteed looga qanuuday”, ayuu yidhi Deni.
Wuxuu intaa ku daray: “Gobolka Sanaag oo dhan, marka laga reebo magaalada Yubbe iyo inyar oo la mid ah, gacanta Puntland ayay soo gashay muddadii aan xilka haynay”. Kadib waxaa u sacbiyay tageerayaashiisii fadhiyaey kulanka.
Isagoo sii xoojinayay hadalkiisa wuxuu yidhi: “Waxaa maanta wasaaradihii dowladda oo dhan ay joogaan magaalada Buuhoodle oo markaan xilka nimid uu khalkhal amni ka jiray”.
Wuxuuna sidoo kale ka hadlay tababarka ciidamada, baahinta mamulkiisa, sumcadda iyo horumarka dhaqaalaha iyo mushaar bixinta. Ka dib wuxuu dhalleeceeyay Xildhibaan Cawil iyo maamulkii hore wuxuu yidhi: “Waxay ku guul darreysteen in ay bixiyaan mushaaraadka”.
Waxay markaa ka dib u muuqatay in buuqa mucaaradkiisa iyo shacabka taageerayaashiisa ay is dhexgaleen. Waxaana hadalka soo dhexgalay Gudoomiyaha Baarlamaanka oo dalbaday in xasiloonida la ilaaliyo.
“Gudoomiye waxyar”, ayuu yidhi Deni oo doonayay in gudoomiyaha uu aamuso si uu hadalkiisa u sii wato.
Kulanka waxaa goobjoog ka ahaa qaar ka mid ah xildhibaannada Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya iyo Wakiillada Aqalka Sare, sida Cabdiraxmaan Faroole, madaxweynihii hore ee Puntland.
Wajiyada hoggaamiyeyaasha kala aragtida duwan ee ka qeyb galaya Caleema saarka madaxweynaha Puntland
Cawil Daad oo dib u soo laba kacleeyay wuxuu yidhi “Gudoomiye su’aasheyda haka jawaabo madaxweynaha; meelo kale ayuu marayaa”. Laakiin waxaa loogu jawaabay in uusan “hadal dambe u furneyn”.
Laakiin madaxweyne Deni intaa kuma gaabsan ee wuxuu yidhi “Waad aamuseysaa, nidaamka dowladnimda haddadan raacinna, adiga ayaa mas’uuliyaddeeda qaadaya”.
“Ma ahi nin lagu cabsiin karo in an waajibkeyga garan waayay, mana ahi nin loo sheegi karo danta iyo dawga dowladdani ay dooratay”, ayuu hadalka ku sii daray.
Ka dib madaxweyne Deni oo hadalkiisa soo afjaray ayaa fadhiga Baarlmanka isaga baxay. Waxaana la filayay in su’alo dheeraad ah ay weydiiyaan xildhibannada, balse taasi ma aysan dhicin.
Deni oo loo arko in uusan xidhiidh fiican la lahayn Dowladda Federeelka ee Soomaaliya, wuxuu gudaha Puntland ka wajahayaa mucaaradad kaga imaneysa qaar ka mid ah xildhibaannada iyo siyaasiyiin kale.
Sidoo kale, qaar ka mid ah go’annadii uu horey u gaaray, waxaa ka hor yimid madaxweyne ku xigeenkiisa, Axmed Karaash, inkastoo aan si dhab ah loo ogeyn, in la xalliyay khilaafkaas iyo in kale.