“Dhulyahow adna waan ku dhaarinayaa,
Ilaahii ku dhammeeyay ee ku dhisee,
Kuu kala dhigay dhoobo iyo ciid,
Dhexdaada ku beeray dhadhaabaha,
Jacaylka dhexdayada dhaqaaleeyoo,
Wixii na dhibaaya naga dhowr.”
Beyd ka mid ah Qaraamkii hodanka iyo curiskaba ahaa ee Feysal Cumar Mushteeg
Qalinka: Boobe Yuusuf Ducaale-cankaabo@hotmail.com-www.dharaaro.com
8/10/2014ka,
Qormada 5aad
Hal-hays wuxu u lahaan jiray sacabka ay reer Kuweyt tumaan oo runtii ka mid ah kuwa ugu quruxda badan adduunka. Habeen aanu aroos Gebilay ah joognay waqti aan u malaynayo in uu ahaa 1992kii ayaa wuxu igu yidhi: “Sacabka nin keliya oo reer Kuweyt ahi tumo, boqol Soomaaliyeed ma tumi karayaan.”
Markii uu dalka dib ugu soo noqday 1988kii markiiba waxa bilaabmay dagaalladii xoreyneed ee guda-galka ee SNM, ka dib Feysal Cumar Mushteeg wuxu ka mid ahaa fannaaniintii soo baxday markii Hargeysa la soo galay 31kii Meey 1988kii. Waa colkii miyuusigga ee ay SNM dejisay “Camp Abokor”. Sidii ayuu halgankii hubeysnaa ee dibuxoreynta Qaran ugu jiray ilaa dalka laga xoreeyay, ilaa maalintan uu dhimanayayna dalka wuu deggenaa.
Marka aynu u leexanno noloshiisii qoysnimo Feysal Cumar Mushteeg dhowr jeer ayuu guursaday, in kasta oo aanu wax ubad ah yeelan ilaa inta aan ogahay. Xaasaskiisii waxa ka mid ahayd Khadra Xaaji Cismaan oo Ina Guray ku magac-dheereyd oo uu Muqdisho ku guursaday 1969kii. Naxariistii Janno Ilaahay ha ka waraabiyo e’ waxa la ii sheegay in ay beri dhaweyd London ku dhimatay. Khadra waxay walaalo ahaayeen Ganacsade Idiris Xaaji Cismaan oo reer Nayroobi ah oo ka mid ah dadkii qaybta libaax ka soo qaatay halgankii hubeysnaa ee dibuxoreynta Qaran ee SNM. Kama uu qayb-qaadan oo keliya e’, bal se waa uu u eedoobay oo xadhig, mastaafurin iyo xoolihiisii oo baaba’a ku mutaystay. Ilaahay ha ka abaal-mariyo.
Waxa kale oo aan ka war-qabay in uu ‘Camp Abokor’ markii la soo qaxay ku guursaday gabadh la yidhaahdo Seynab oo aanay in badan is-qabin. Sheekooyinka aan maqlay waxa kale oo ka mid ah in uu mar kale Xamar ku guursaday gabadh reer Muqdisho ah. Aniga oo aan baadhis qoton iyo dhumucba u gelin noloshiisii qoysnimo inta aan ka xansaday waa intaas.
Feysalkii Fannaanka ahaa iyo saamayntiisii Fanka Soomaaliyeed:
Miyaa cid kasta fannaan lagu sheegaa, fannaanimadu se miyay is-qarisaa. Macallimiintii la shaqayn jirtay waxay ka maseyri jireen sidii uu dareenka ardayda iyo dhegahoodaba ugu qabsan jiray heesihii Carabiga (Nashaa’idkii) ahaa ee uu subaxda hore u qaadi jiray. Maxamed Mooge Liibaan ayaa la mid ahaa. Haddii aanay xiskayga ka tirmin kuwa ugu macaanaa waxa ka mid ahaa “Ayuha Nahru la tasiiri” (Webiyahow ha qulqulin).
Si aad u garato in uu qofku yahay fannaan ab iyo isirba leh uma baahnid in aad aragto isaga/iyada oo heesaya/heesaysa. Wejiga marka aad ku dhufato, samayska jidhkiisa iyo saansaankiisa ayaad ka garanaysaa. Feysal Cumar Mushteeg tahan ayaad ka arkaysay in uu yahay nin uu fanku waaxyaha jidhkiisa buulal ka samaystay, haddii uu afka kuu kala qaadana qosol ayaad jaanta wadhaysay.
Wuxu ahaa nin Ilaahay fahmo badan ku mannaystay oo af Soomaaliga ku wadh-wadhay si kale ku garan meysaan e’. Waxa taa ka marag kacaya habka iyo hannaanka soo-jiidashada leh ee uu u curiyay qaybaha uu kaga qayb-galay Qaraamiga, gaar ahaan heestii beer-qaadday ee ‘Subcis’. Waxa intaa u raacay aqoontii la yaabka lahayd ee uu u lahaa hiddaha iyo dhaqanka Soomaaliyeed oo aad ka dhandhansanayso midhihii uu ku darsaday ‘Qaraamka’ oo ka mid ah kuwa ugu shilis ee loogu hadal-haynta badan yahay.
Intaa waxa u raacay aqoontii dheeraadka ahayd ee uu ka korodhsaday waxbarashadiisii iyo dal-mareennimadiisii oo aad uga muuqatay curintiisii iyo hal-abuurkiisiiba.
Waxaynu kor ku soo sheegnay in uu Feysal Cumar Mushteeg heestiisii ugu horreysay ee ‘Subcis’ u qabtay ama u duubayba Radio Hargeysa sannadkii 1958kii. Waa xilli aan wax badan ka fogeyn xilliyadii ama sannadihii Qaraamku tisqaadayay. Bal arrintan aan daliil u raadinno.
Bishii Jeeniweri 1998kii, waxaan ku wareystay Hargeysa Club, naxariistii Janno Ilaahay ha ka waraabiyo e’ Axmed Cali Haaruun oo loo yaqaannay Dararamle. Su’aal aan weydiiyay oo ahayd goortii ay Cabdillaahi Qarshe is-barteen wuxu iigu jawaabay 1956kii oo uu ka mid noqday Kooxdii ‘Walaalo Hargeysa.’ Waxa kale oo uu ii sheegay maalintaa in uu sannadkaa fanka soo galay heelladii ugu horreysay ee uu qaadayna ay ahayd “Isku-shuban”. Axmed Cali Haaruun wuxu ka mid ahaa da’dii Hargeysa ku dhalatay 1940kii oo walaashay Ruqiya-Caneb oo ay habro-wadaag ahaayeen ayay habeen iyo maalin kala dhasheen. Waxa kale oo is-na la waqti ahaa Cumar Dhuulle Cali oo qudhiisuna fanka ku ballaysimay heelladaa “Isku-shuban” oo laxankeeda uu curiyay Cabdillaahi Qarshe. Waxaan is-leeyahay Axmed Maxamed Good oo Shinbir loo yaqaannay, Maxamed Yuusuf Cabdi, Cismaan Maxamed Cabdikariim iyo fannaaniin badan oo kaleba isla xilliyadaas ayay dhasheen. Waxaan aamminsanahay in uu Maxamed Mooge Liibaan ka yaraa danbeeyay waxoogaa.
Bal hadda aan in yar ku hakanno Maxamed Axmed oo ‘Kuluc’ loo yaqaan. 11/12/2005kii ayaanu gurigayga Hargeysa wada fadhiisannay oo aan waxooga fanka Soomaaliyeed ka wareystay. Maxamed Axmed in kasta oo ay baasaboorka ugu qoran tahay in uu dhashay 1939kii, sidii uu ii sheegay, haddana taariikhda saxda ah ee dhalashadiisu tahay 1942kii. Maxamed Axmed wuxu ii sheegay in ‘Walaalo Hargeysa’ la aasaasay 1954kii.
Sida aan in badan ka maqlay dad looga-qaateen ah, labadii riwaayadood ee ugu horreeyay oo uu iska lahaa Xuseen Aw Faarax oo kala ahaa ‘Isa-seeg’ iyo ‘Cantar iyo Cabla’ waxay ku beegnaayeen 1956kii. Xuseen Aw Faarax Dubbad wuxu dhashay isaguna 1928kii. Haddii uu haddaba Feysal Cumar Mushteeg 1958kii Radio Hargeysa u duubay ‘Subcis’, miyaanay taasi inoo muujinayn in uu sannad iyo lababa ka hor ku jiray hawada fanka oo uu saaxiibbadii la lug iyo laabba ahaa.
Dararamle oo kale ma ay kala fogaan karayn. Fan-wadaag ayay ahaayeen. Isku xaafad ayay ahaayeen oo reer Laba-Nuux ayay ahaayeen. Labadooda hooyo oo kala ahaa Aamina Maxamed Bulxan iyo Faadumo Cabdi Ibraahim saaxiibbo ayay ahaayeen, fannaanimada wiilasha ay dhaleenna waa ay jeclaayeen.
Si aynu u fahamno halka Qaraamku ka soo hinqaday iyo waayihii uu ku dhashay bal aan dib u yar jalleecno qormo aad u dheer oo aan ka qoray Cabdillaahi Qarshe ka dib markii Hargeysa lagu aasay 3/11/1997kii. Inta aan qormadaa ka soo garoocdayna waa tan si aynu isula jaan-qaadno:
Nolosha faneed ee Cabdillaahi Qarshe waxay ka bilaabmaysaa markii uu Cadan ka soo guuray ee uu soo degay Hargeysa. Cabdillaahi Qarshe wuxu yimid Hargeysa beryihii uu dhammaaday dagaalkii dunida ee 2aad. Isla beryahaa waxa unug ahayd Balwadii oo galbeed iyo Boorame ka tisqaadday. Calan-sidayaashii Balwadu waxay ahaayeen Cabdi Deeqsi Warfaa oo loo yaqaannay Cabdi-Sinimoo iyo Qadiija Ciye Dharaar oo loogu wan-qalay kuna caan-baxday beryhii danbe Qadiijo-Balwo.
(La soco berri, haddii Eebbe idmo)
