Sannad ayaa ka hadhsan dhamaadka muddoxileedka madaxweynaha Somaliland M.D Muuse Biixi Cabdi Waxana sida qorshaysan dhici doonta dabayaaqada sanadka 2022 doorashadii madaxweynaha oo samaynteedu koobi doonto qaarada Afrika, iyo dalalka reer galbeedka, kana dhigi doonta madaxweynaha Somaliland hogaamiyihii qaarad Afrika loo raadinayay in ka -badan nus qarni.
Dalalka reer galbeedka ee dumuqraadiyadda dunida u waarida, ayaa tobaannaan sano ku hawllanaa, in qaaradda Afrika loo helo hoggaamiye hirgaliya nidaam-xukunka dimuqraaddiyadda ku dhisan si uu qaraada inteeda kale ugu noqdo tusaale lagu daydo ama loogu tilmaamo in ay ku daydaan. Diyaarinta hoggaamiyahan ayaa markasta fashilanta; waxaana caado noqotay in hoggaamiye kasta oo hirgaliya nidaam dimuqraadiyada loo eekaysiiyay muddana maal-galin iyo tageero kaga hela reer galbeedka uu qaawismo marka ay timaaddo, maalinta xaqiiqda oo ah marka uu dhamaado muddo xileedkiisa labaad, halka uu doorasho aanu qayb ka ahayn qaban lahaa ayaa la arkaa isagoo dastuurka badalaya, dumuqraadiyada ka kufrinaya, dalka Shiine u gacan galinaya waxana uu la soo baxaa kali-talisnimo dimuqraadiyad been abuur ahi dusha ka saarnayd .
Wargeyska Le Monde ee dalka faransiiska kasoo baxa, ayaa muddo aan fogayn arrinkan tilmaamay, isagoo ka faalloonaya xaaladda dalka Itoobiya. waxaanu yidhi (ma ahan markii u horraysay oo reer galbeedku la dhaco dushana ku qaato hoggaamiye loo arko in uu yahay rejada qaarada Afrika laakiin ma dheeraato in hoggaamiyahani isku rogo kali taliye waxaa se yaab leh sida dhakhsaha ah ee ra’salwasaaraha Itoobiya isku beddalay iyada oo sannadkii 2019 la guddoonsiiyay abaal- marinta nabada). Dawladnimada dimuqraadiyadda ku dhisan waxa udub -dheexaad u ah haayado dastuuri ah oo kala madax bannan, isna ilaaliya. In haayadda fulintu {xukuumada } cadisho ama macna tirto haayadaha kale. Sida golayaasha wakiillada iyo kuwa deegaanka. Waa nooc kamid ah 160 nooc oo kali –talisnimadu leedahay , waa midka curyaamiyay qaarada Afrika. Waana halkan, halka uu tilmaayay madax weynihii hore ee Maraykanka Obama markii uu sandkii 2009kii madaxda Afrika kula hadlayay magaalada Akra ee dalka Ghana isaga oo idhi:-
(Afrika uma baahna madaxweyne awood badan ee waxay u baahan tahay haayado awood leh)
12 sano ka dib, hadalkii Obama, waxa Somaliland ka dhacday doorasho ay ku soo baxeen gole wakiillo iyo golayaal deegaan oo cusub, kuna shaqayanaya awooddooda dastuuriga ah kana madax bannaan doonista iyo faro galinta madaxtooyada, si ka duwan dalaka Afrika na ay mucaaridku maamulaan . Doorashada madaxtooyada ee soo socota waxay dhamays tiri doontaa guusha Somaliland kalida ku tahay. Dadka xidhan muraayadda qabiilka ee meel dhaw wax loo arko waa in ay arkaan guushan. Sidoo kalena waa inay fahmaan in Somaliland iyo madax weynaha taariikhi u qormayso. Guushani waxay ku dhamays tirmidoontaa in doorashada madaxtooyada xilligeedii la qabto ka horna doorashada guurtida la qabto.
In hal sano afar doorasho dhamaystirmaan, waxa ay ka dhigantahay in Soomaalilaand gashay naadiga dawladaha distoorku sarreeyo, kana madax bannaan damaca qof ama koox. Waxa muhiim ah, in la fahmo in sixidda iyo horumarinta nidaamka dawladnimadu ka muhiimsanyahay, horumarinta magaalooyinka, maalmo ka dib u duma nidaam la khalday.
Waxa Qorey: Khadar Jicsin Nuux
Khadar Jicsin Nuux
