Waxaa dastuurka Somaliland uu muwaadinkasta oo Somalilander ah uu u-damaanad qaadayaa oo uu xaq-usiinayaa in uu aragtida fikirkiisa, dhiibashada rayigiisa, cabirista maskaxdiisa, hilaadinta indheer garadnimadiisa, abaabulka dhigiisa, sheegista iyo meelmarinta taladiisa, eedeeynta iyo toosinta xukuumadiisa uu intaaba uu xor uyahay , xaqna uleeyahay isaga oo dhawraaya oo aan ku talax tegeyn ee ilaalinaaya nabadgelyada ay JSL maanta ku fadhido,milgaha, karaamada iyo xuquuqda muwaadin kasta uu siiyey dastuurka qaranku, Waa hadii aynu run sheeg nahay oo ay inaga dhab tahay in aynu dhab-dhabano oo kab-kabano oo dhirin-dhirino oo miiqno oo tol-tolano oo toos toosino Dimuquraadigeena curdinka ah ee silan ee sidkan, ee solmay ee saqiirey ee socodkii baranwaayey ee sii ragaadaaya ee ra-ranka maanta ay saartey xukuumadii loo doortey ee loo dirtey.
Wadan wuxuu taabo galaa oo uu horumar ku talaabsadaa marka uu helo madax daacad ah oo samo talis ah oo utudha oo aan ka shaqeysan ee ummadda ushaqeeya iyaga oo raacaaya dastuurka iyo xeerarka markaa wadanka uyaala. Nasiibdaro may noqon xukuumada Siilaanyo xukuumad daacad ah oo la mahadiyo, waxaana ay xukuumadii noqotey xukuumad aan ufoogneyn oo aan utafo xaadneyn horumarkii iyo waxqabadkii wadanka, waa xukuumad aqoonteeda leh laakiin hagratey oo aan sameyn siyaasad cad, nidaamyo (policy) lagula dagaalamo dan yaranimada,sicir bararka iyo baahiyaha dhaqan dhaqaaleh ee ku habsadey dan yarta iyo da’yarta reer S/land. Waa Xukuumad aan laheyn (Trade Policy) oo aan dhiiri gelin wax soo saarka dalka iyo kor uqaadista wax soo saarka wadanka. maadaama ay xukuumada ay gundhada ugu jiraan Tujaar, sheerley iyo shirkadley aan jecleyn in wax la soo saaro oo iyagu had iyo jeer jecel in ay dhiiga shacabka ay jaqaan oo ay dha-dhamo kasta dheecaan siis taan oo ay uus miirtaan danyarta iyaga oo ka iibinaaya soor iyo saad ribeysan oo aan bireysneyn. ma maqli jirteen ” Heedhe dhanna inooma fayooba” Waa Xukuumad aan laheyn xeerarkii iyo sharciyadii lagu kantaroolaayey dhaqaalahii wadanka. Maadaama ay dalqada ugu jiraan kuwo aan jecleyn in laga maarmo iyaga oo wadanku lugaha isku taago.Waa Xukuumad aan Mudnaanta kowaad siinin arimaha bulshada gaar ahaan Raashinka ,biyaha iyo Caafimaadka oo ay ku xidhan yihiin nolosha aas aasiga ah ee ibnu-aadamku waxaana ay maanta biyo la’aantu ugu darantahay caasimada Hargeysa.oo hore loogu bixiyey Malaayiin Dollar waana arin la musuq-maasuqay, la siyaasadeeyey oo la hagradey laakiinse wax badan laga qaban karaayey mudo hore.
Waa Xukuumad iska indho iyo dhegaba tirta xogta iyo xaqiiqda maanta wadanka ka jirta, taas oo noqotey xukuumad loo hanweynaa laakiin lagu hungoobey maanta markii la arkey wadankii oo xuduudihii ku soo xidhmeen oo ( cage ) ku jira halka kuwii hawshaa loo xilsaarey ay ku foogan yihiin habaqleysi, hiil, hororsi, halaanhal,dhaqaale urursi, maalin riyood iyo nifaaqo joogto ah. Dhalinyaradii S/land waxay maanta weydey oo ay dey deyayaan oo ay baadi goobayaan oo ay la tiiraanyeysan yihiin cidii ama shaqsiyaadkii tilmaami lahaa ee ay raadkooda raaci lahaayeen ee ay ku dayan lahayeen ee tubta toosan ku hagi lahaa ( role model) Dhaliyarada S/land ee dhawaan Jaamacadaha iyo dugsiyada sar-sare ee dalka ka soo qalin-jebisey waxay isku raaceen in ay meesha ka bacdey oo si xun loo hagradey waxyaabihii ummaddu mudnaanta isku siin jirtey sida aqoonta sare, cilmiga, waxbarashada iyo waayo aragnimada taa soo maanta Somaliland xaalkiiba uu noqdey markaad shaqo doonato Kumaad aheyd iyo Yaa ku soo-direy ? Qabyaaladan in dholaaanta iyo dhego-la’aanta ahi waxay dhalinyaradii dhaxalsiisey nitaakho iyo niyad jab baahsan iyo balwad iyo Tahriib ismiidaabin ah in ay miciinsadaan. Xukuumada siilaanyo waxay khiyaameysey xisbigeedii, aqoontii, cilmigii, wadoodyinkii,caqligii iyo xoogii fayoobaa ee hal-doorkii wadanka oo ahaa dhalinyaradii oo iyagu ahaa madaxdii berito wadanka hogaamin lahaa.
Alleh ayaa Mahad leh,
Wa-laahum-Aclum .Wa-bilaahi -Towfiiq.
Qalinkii A/Rahman Fidhinle
Intensive ED PA
United Kingdom
London
